پایگاه اطلاع رسانی اسراء: حجت الاسلام و المسلمین روح اللهی معاون آموزش و پژوهش بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی اسراء به تشریح روند پژوهشی تفسیر گرانسنگ تسنیم پرداخت.

وی در این گفتگو تاکید داشت: تفسیر شریف تسنیم همانطور که در مباحث علمی دارای اتقان و جایگاه رفیعی است، روند پژوهشی تفسیر تسنیم نیز منحصر به فرد است و کمتر اثری روند پژوهشی چنین نظام مند، علمی و متقن را مانند آنچه در روند پژوهشی تسنیم شاهدیم طی می کند.

در ادامه توجه شما را به این مصاحبه جلب می نماییم:

حجت الاسلام و المسلمین روح اللهی:

برخی از افراد ناآگاهانه یا مغرضانه در خصوص تفسیر تسنیم اظهار نظرهای ناصوابی می کنند مانند اینکه این اثر را صرفاً جمع آوری مطالب تدریس حضرت استاد می دانند و یا اینکه تصور می کنند حضرت استاد اشراف لازم را بر این اثر ندارند در حالی که لازم است توضیحاتی در این زمینه به جامعه علمی به ویژه علاقمندان مباحث تفسیر قرآن کریم بیان شود.

هر مجلد از مجموعه تفسیر تسنیم دو مرتبه به شبهات عرضه میشود و سه مرتبه حضرت استاد آن را ملاحظه می کنند؛ یعنی هر مجلد از مجموعه تفسیر تسنیم عملاً پنج مرتبه این گردش علمی را دارد.

مرحله اول: تدریس حضرت استاد

در مرحله اول حضرت استاد این مباحث را تدریس میکند، پس بحث اصلی، متعلق به معظم له است و در واقع پایه بحث را ایشان بنیان می گذارند؛ به عبارت دیگر نقشه علمی آیه و سوره را حضرت استاد در بحث بیان داشته اند.

مرحله دوم : ملاحظه اشکالات و سوالات شاگردان

حدود 500 الی 800 نفر در درس تفسیر معظم له حضور داشته اند که شاگردان و تلامیذ درس معظم له می باشند، بعضی تلامیذ نیز مرتّباً یادداشتها و سؤالات خود را در حین درس یا در پایان تدریس ایشان به  حضرت استاد عرضه می کردند. استاد روزانه آخرین شبهات و سؤالاتی که شاگردان داشتند را دریافت و ملاحظه می نمودند. چون تعداد زیادی از حاضرین درس معظم له واقعاً پیگیر جدّی بحثهای تفسیری بودند و سوالات جدی را مطرح کردند.

مرحله سوم: عرضه بر کلیه تفاسیر گذشته

در مرحله سوم گروه علمی تفسیر تسنیم شامل اساتید مبرز و متبحر علم تفسیر که همه در سطح استاد تمام این رشته هستند، کتب تفسیری را از عصر معصوم تا به امروز دیده اند؛ یعنی تفسیر تسنیم یک مرحله هم به کتاب تفسیری گذشتگان عرضه شده است و اینطور نیست که ما فقط تفسیر المیزان را دیده باشیم در حالی که خیلیها خیال میکنند که المیزان با صحبتهای حضرت استاد مخلوط شده و یک کتاب تفسیر به زبان فارسی تولید شده است. نه! واقعاً گروه تفسیر و پژوهشگران گروه تفسیر تسنیم این اثر را با تمامی تفاسیر از عصر معصوم تا به امروز مطابق کرده­ اند. حالا چه تفاسیر شیعی و چه تفاسیر اهل سنت، تفسیرهای کلامی و اخلاقی و حتی تفاسیر روایی هم دیده شده است. تفاسیر فلسفی و کلامی هم دیده شده است، میتوانیم به جد بگوییم که تفسیری نیست در حوزه قرآن که در پروسه پژوهشی تسنیم، بررسی نشده باشد.

مرحله چهارم : عرضه بر اساتید تفسیری

همه مجلدات این اثر توسط اساتید تفسیر که درجه اجتهاد تفسیری دارند مورد نظارت و ارزیابی قرار گرفته است و در صورت سوال یا نظریه با نام خود ناظر علمی در پاورقی اشاره می گردد تا حضرت استاد ملاحظه نمایند.

مرحله پنجم: ملاحظه نهایی حضرت استاد

این اشکالات اساتید ناظر [که همه آنها مستنداتش موجود است]، در این مرحله مجدداً خدمت حضرت استاد عرضه می گردد.

پس تحقیق محقق که با کتب تفسیری مطابقت شده است و نگاه اساتید ناظر به این موارد، مجموعاً به محضر حضرت استاد ارائه می شود.

در این مرحله حضرت استاد دو محتوا را باهم مقایسه می کنند؛ آخرین شبهات اساتید و نیز آخرین دستآوردهایی که در امور تفسیر توسط گروه علمی استخراج شده است را ملاحظه و تطبیق داده و نظر نهایی خود را مرقوم می دارند.

 مرحله ششم: تنظیم نهایی اثر

در این مرحله گروه علمی کار تنظیم نهایی اثر را انجام می دهد؛ پاسخ و نظر حضرت استاد به شبهات و نظرات گروه علمی و استادان، مورد بررسی قرار گرفته و در متن إعمال می گردد. در واقع این گروه علمی نقش دستیار پژوهشی را در این مرحله ایفا می کنند. سپس اثر برای ویرایش، صفحه بندی و استخراج  فهارس به واحد خدمات پژوهشی ارسال می گردد.

سخن پایانی

به اعتقاد بنده و نظر بسیاری از کارشناسان خبره حوزه تدوین و پژوهش، چنین ویژگی پژوهشی را کمتر اثری دارد، عمده کتابهایی که نوشته میشود یا پیاده سازی درسها است یا تحقیقاتی است که جمعآوری و تنظیم شده و تألیف صورت گرفته است. اما در تفسیر تسنیم مؤلف خود، دو مرتبه کار علمی جدی کرده است؛ یعنی یک مرتبه خودشان این مطالب را مطالعه و تدریس نموده اند و مرحله بعد گروه تنظیم با همه تفاسیر این مطالب را تطبیق داده اند و اساتید تفاسیر شبهاتش را گرفته اند. که همه این شبهات مستند می شوند. ویژگی های علمی تسنیم در جای خود مبحث مفصلی دارد اما بنده لازم دیدم در خصوص روند پژوهشی منحصر به فرد تسنیم نیز توضیحاتی را داشته باشیم.

پایان