محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

اول؛ اهل بیت (علیهم‌السلام) ظاهر قرآن، یعنی آنچه از لغت، جمله، قراین، سیاق و فرهنگ محاوره به دست می‎آید، حجّت می‎دانستند و با استدلال به آن، آیه را تفسیر می‎كردند. این راه كه آنها خود در پیش گرفته و امضا كرده‎اند، راهی عمومی است كه دیگران نیز می‎توانند پی بگیرند. دوم؛ روش تفسیری دیگر امامان (علیهم‌السلام) به تعیین حدودِ احكام و شرایع الهی مربوط است. این...

محتوای سایت

در پاسخ به پرسش فوق، لازم است به چند مطلب توجه شود: اول؛ همه علوم مطرح در حوزه یا دانشگاه مستقیم یا غیر مستقیم به انسان شناسی نیازمند است. علومی كه در دانشگاه‎ها مطرح است، یا انسانی است یا تجربی. علوم انسانی، بدون انسان شناسی به نتیجه نمی‎رسد، زیرا عنصر محوری علوم انسانی «هویت انسان» است. علوم تجربی هم با انسان شناسی ارتباط مستقیم ندارد؛ ولی برای انسان...

محتوای سایت

علم تفسیر، در مورد موضوعات مختلف قرآنی كاوش می‎كند؛ مانند اینكه برخی مسائل و موضوعات ادبی قرآن را محور بحث قرار می‎دهند. بعضی هم به نكات فقهی آن می‎پردازند و آیات الاحكام را می‎نگارند. برخی دیگر هم به آیات معارف می‎پردازند؛ برای مثال، زمخشری به مسائل ادبی و خواجه عبداللّه انصاری به مباحث عرفانی نظر دارد. این گونه اختلافات به روش‎های تفسیری مربوط نیست. ...

محتوای سایت

انسان‎های كامل همان انبیا و اولیا هستند و امّت آنها هرگز نمی‎توانند به مقام ایشان برسند. البته همه انسان‎ها می‎توانند به مقام ولایت الهی دست یابند؛ اما مقام نبوت و امامت با نصب ذات اقدس خدا ممكن است. بر این اساس باید به مطالب زیر توجه داشت: اول؛ نبوت، رسالت و امامت انتصابی است؛ نه اكتسابی. دوم؛ ولایت، یعنی نزدیكی به خدا و تقرب او، به گونه‎ای كه خدا...

محتوای سایت

ابلیس دشمنی بیرونی است و تا پایگاهی در درون نداشته باشد، نمی‎تواند به انسان ضربه بزند. كار شیطان صدور سم به درون انسان است. اگر كسی كه می‎خواهد دیگری را با سم از پای درآورد، آن را در جیب شخص بگذارد، تأثیری در وی ندارد یا اگر سم را به او بخوراند و او بالا بیاورد، باز هم اثری ندارد. دستگاه گوارش باید سم را بپذیرد و آن را جذب كند تا پس از ورود به خون، اثر...

محتوای سایت

شیعه معتقد است كه امام باید از جانب خدای سبحان معین شود و در كتب شیعه، علوی و هاشمی بودن به عنوان شرط مطرح نشده است. آنچه مطرح شده، علامت و ویژگی است، نه شرط، و این گونه اوصاف و احوالات كه برای ائمه (علیهم‌ السلام) ذكر شده، از این قبیل است. از نظر شیعه در امامت دو چیز شرط است: عصمت: امام باید معصوم باشد تا در بیان و عمل، گرفتار نسیان و خطا نگردد و...

محتوای سایت

قرآن كریم كشف و شهود را این گونه ترسیم فرمود: ﴿كلاّ لَو تعلمون عِلمَ الیقینِ * لَتَرونّ الجحیم﴾.[1] اگر معارف دین را با برهان و یقین بشناسید و به آن عمل كنید، هم اكنون در همین دنیا جهنم را می‎بینید؛ در غیر این صورت، پس از مرگ كافران هم می‎توانند جهنم را ببینند: ﴿ربّنا اَبْصرنا وَ سَمِعنا﴾.[2] افرادی چون حارثة بن مالك كه مرحوم كلینی در اصول كافی[3] قصه...

محتوای سایت

قلب، گاهی دارای رقّت است و گاهی هم دچار ضعف می‎شود. ممكن است كسی بگوید، من در تمام مدت عمر خود، حتی یك گوسفند را هم سر نبریده‎ام یا بریدن سر مرغی را ندیده‎ام، این رقّت قلب نیست، بلكه ضعف نفس است، زیرا همین شخص وقتی بوی كباب گوشت گوسفندی كه می‎خورد، به مشام فقرا می‎رسد، در خود هیچ احساسی ندارد. رقّت قلب و عاطفه از فضایل انسانی است؛ در حالی كه ضعف نفس هیچ...

محتوای سایت

بعضی شرایط توبه واجب و اساسی و بعضی دیگر مستحب است. شرایط واجب و اساسی توبه چند چیز است: اول؛ انسان واقعاً از گذشته پشیمان شود. دوم؛ تصمیم جدّی برای ترك آن كار بگیرد. سوم؛ پس از پشیمانی از گذشته و تصمیم برای آینده، با اخلاص به پیشگاه خدای سبحان عرض كند: «خدایا آمدم!».[1] چرا دست یازم چرا پای كوبم *** مرا خواجه بی دست و پا می‎پسندد این اساس توبه است...

محتوای سایت

اگر شبها براي نماز شب بلند شويم، روز دچار كسالت مي شويم و مسائل تحصيلي ما لطمه مي بيند؟! برنامه هاي خود را چگونه تنظيم كنيم تا هم نماز شب بخوانيم و هم از درس نمانيم؟ اگر مي خواهيد نماز شب بخوانيد و درس روز شما هم لطمه اي نبيند، شبها بايد كمي زودتر بخوابيد و شام را سبك تر ميل كنيد؛ غذاي شام هرچه سبك تر باشد، بهتر است. همان طور كه مي دانيد بدن ما به بيش از...

محتوای سایت

در حديثي از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم آمده است: «اطلبوا العلم ولو بالصين».[1] منظور پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) از علم، علوم اخلاقي، اعتقادي و مانند آن است يا فيزيك، رياضي و... را هم شامل مي شود؟ علم بر دو قسم است؛ بعضي علوم علاوه بر سعادت دنيا، آخرت انسان را هم تأمين مي كند؛ يعني انسان را با ملكوت آشنا مي سازد؛ مانند توحيد، معرفت نفس...

محتوای سایت

چرا برخي از نعمت چشم برزخي برخوردارند؛ ولي ما از آن محروم هستيم؟ اين مسئله مطلوب همه انسانهاست. ما موظفيم هر اندازه از اسرار پشت پرده كه در اختيار ما قرار دادند، بپذيريم و كوشش كنيم كه هرچه بيشتر، از آن با خبر شويم؛ البته اين كار بسيار دشوار است، زيرا براي روشن شدن بخشي از اسرار پشت پرده غيب دو راه داريم: نخست آنكه با رنج و تلاش، خودرا به پرده نزديك كنيم...

محتوای سایت

تلاوت آيات قرآن، در صورتي كه انسان معناي آنها را نفهمد، چه اثر و فايده اي دارد؟ اگر اهميّت و فضيلتِ تلاوت قرآن كريم براي ما روشن شود و بدانيم كه تلاوت قرآن، تكلم و سخن گفتن خدا با انسان است، با طهارت باطن و اُنس با قرآن، لذت تلاوت آن را مي چشيم و هيچ گاه حاضر نمي شويم كه بين خود و قرآن فاصله بيندازيم و هرگز از فيض عظيم آن [1] محروم نمي شويم. خداي سبحان...

محتوای سایت

چرا دستورهاي ديني، براي شب زنده داري و سحر، اهميت بسياري قائل شده است؟ هنگام روز مشاغل انسان زياد است: ﴿إنّ لَكَ فِي النّهارِ سَبحاً طَويلاً﴾.[1] رفت و آمد، گفت و گو، ديد و بازديد و...؛ امّا هنگام سحر آرامش به انسان باز مي گردد و با كسي گفت و گويي ندارد. كسي هم مزاحم نيست و مي تواند با دوست حقيقي خود گفت و گو كند: ﴿إنَّ ناشئةَ اللَّيلِ هِي أشَدُّ وَطْئاً...

محتوای سایت

ما انسانها گاه دُچار سلب توفيق مي شويم. چگونه منشأ اين سلب توفيقها را پيدا كنيم؟ بعضي مسائل براي ما مخفي است؛ براي مثال شب قدر در چند شب پنهان است و انسان بايد در همه اين شبها بيدار بماند تا شب قدر واقعي را دريابد يا طاعت مقبول در ميان طاعتها مخفي است و مشخص نيست كه خداي سبحان كدام اطاعت را قبول مي كند، پس انسان نبايد هيچ اطاعتي را ترك كند. عِقاب هم در...

محتوای سایت

براي تحصيل علم اخلاق، از كجا بايد شروع كرد؟ به خصوص ما (دانشجويان) كه به اساتيد اخلاق دسترسي نداريم. بخشي از علم اخلاق نظري است كه با مطالعه، درس و بحث تأمين مي شود. قسمتي از آن هم عملي است كه به هدايت و راهنمايي معلم اخلاق وابسته است. اگر انسان به آنچه مي داند عمل كند، نخست اثر مثبت اعمال ظاهر مي شود، سپس خداي سبحان او را از آنچه نمي داند، آگاه مي سازد....

محتوای سایت

آيا دين كسي كه به شرك خفي مبتلاست يا درجات خفيفي از نفاق دارد، مرضي خداست و مورد شفاعت ائمه قرار مي گيرد؟ اگر كسي شرك خفيف داشته باشد، مؤمن است: ﴿وَ ما يُؤمنُ أكثرهم باللّهِ إلاّ و هُم مشركون﴾.[1] اكثر مؤمنان مشرك هستند و ريشه اين شرك ريا، قصور در توحيد و... است. بر اساس برخي روايات، اين تعابير عاميانه كه «اگر فلان كس نبود، مشكل ما حل نمي شد»[2] يا «اول...

محتوای سایت

چرا بعضي دعاها كه در روايات هم به آنها سفارش شده، بي اثر است؟ دعاهاي انسان، اگر شرايط اجابت را دارا باشد، حتماً مستجاب مي شود؛ گرچه انسان استجابت آن را نفهمد؛ يعني گاهي همان خواسته مصلحت است و خداي سبحان عطا مي كند؛ امّا اگر مصلحت نبود، چيز ديگري كه صلاح است، عطا مي فرمايد. علاوه بر اين، دعا موجب بخشش گناه يا ترفيع درجه خواهد بود.  

محتوای سایت

به گزارش پايگاه اطلاع رساني اسراء: حجت الاسلام علي روح الهي معاون پژوهشي پژوهشگاه علوم وحياني معارج در مصاحبه اختصاصي با خبرنگار پايگاه اطلاع رساني اسراء به تشريح برنامه هاي پژوهشگاه معارج در هفته پژوهش و تبيين چشم اندازهاي پژوهشي پژوهشگاه معارج در حوزه هاي مختلف پرداخت. در ادامه توجه شما را به این مصاحبه جلب می کنیم. - با توجه به نزديک شدن به ايام هفته...

محتوای سایت

مناسبت غدیر و مساله امامت و ولایت: الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی جمیع الأنبیاء و المرسلین سیما خاتمهم و أفضلهم محمد و أهل بیته الأطیبین الأنجبین سیما بقیة الله فی العالمین بهم نتولّی و من أعدائهم نتبرّءُ الی الله! مقدم شما بزرگواران، برادران حوزوی و دانشگاهی و عزیزان سپاهی و خانوادههای معزّز و محترم شهدا و همچنین مهمانان بزرگواری که وارد جمهوری...

محتوای سایت

توحيد ناب علوي محوري‏ترين مسائل اعتقادي، توحيد، نبوت و معاد است و مهمترين شناختها شناخت همين اصول سه‏گانه است. اما امامت تداوم نبوّت است و به آن باز مي‏گردد و عدل نيز وصفي از اوصاف خداست. در حقيقت اصول دين همين سه اصل است و هيچ مسئله‏اي به اهميّت اين سه مسئله نيست. امير مؤمنان(عليه‌السلام) در اين سه مسئله داعيه‏اي دارد كه برترين داعيه اوست و داعيه شجاعت...

محتوای سایت

كرامت و شرافت شهادت در راه خدا نه به اين است كه شهدا بعد از انتقال از دنيا به برزخ زنده خواهند بود؛ زيرا ديگران هم در برزخ زنده بوده و هر كس در گرو اعمال خويش است، نيكان در روضه بهشت برزخي مي‌آرمند و بدان در حفره دوزخ برزخي مي‌سوزند، و نه به اين است كه بعد از ورود به برزخ از رزق خاص الهي برخوردار مي‌شوند و از نزد خداوند روزي ويژه دريافت مي‌كنند؛ زيرا...

محتوای سایت

توجه به اصل توحید در آغاز حج نکته مهمی که همه ما باید به آن توجه کنیم، مخصوصاً مبلغان اسلامی، ائمه محترم جمعه و جماعات حرمین و مبلغان دینی، آن است که توحید اصل است و همه امور دینی به این توحید بر می‌گردد. چون توحید اصل است، در آغاز احرام که «تلبیه» است، کلمه توحید، مکرر آمده: «اللهم لبيك، لبيك لا شريك لك لبيك، إنَّ الحمد و النعمة (و الملك لک) لبیک لا...

محتوای سایت

شأن و منزلت پیامبر اسلام و مؤمنان به آن حضرت خداي سبحان، حرمت خاصی نسبت رسول گرامی اسلام (ص) قائل است و مراتب نازلی از همین حرمت را امت اسلامي و مؤمنان نیز قائل شده است. در سوره مباركه «احزاب»، اين اصل را به ما آموخت كه نسبت به حضرت، ادب و احترام را رعایت کنیم، فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ...

محتوای سایت

حمد ازلی خدای را سزاست که عرش را مطاف جبروتیان قرار داده، تحیت ابدی پیامبران به ویژه حضرت ختمی نبوت (صلی الله علیه و آله و سلم) را رو است که چونان ملکوتیان، طوف بیت معمور را در برنامه دارند و درود بیکران الهی دوده طاها و اُسر یاسین، مخصوصاً حضرت ختمی مرتبت امامت مهدی موجود موعود را به جاست که طائفان کعبه را رهبری نموده و عاکفان حرم خدا را از حرامی‌ها دور...

محتوای سایت

حسین بن علی (ع)، انسان کامل معصوم انسان کامل معصوم همانند حضرت سیدالشهداء(ع) جامع عالَم و آدم است. اگر برخی از عالمان دینی جامع معقول و منقول، و بعضی جامع معقول و مشهود، و گروه اندکی نیز جامع معقول و منقول و مشهودند، هیچ عالِم عادی، جامع عالم کبیر و صغیر و واجد جهان و انسان نیست؛ تنها انسان کامل معصوم است که واجد هر دو عالَم و جامعِ هر دو جهان ـ یعنی...

محتوای سایت

بررسی تاریخ زندگی امام حسین(علیه‏السلام) دو چهره گوناگون را از آن حضرت به ما نشان می‏دهد: 1 ـ چهره‏ای که به هیچ وجه حاضر به تسلیم، خضوع و رضا در برابر هیچ ظالمی نیست و با آن که تمام قدرت‏های آن روز بر ضدّ کاروان او بسیج شده بودند و با آن که می‏دانست که سفر به عراق به شهادت او و اصحابش منتهی می‏شود و بعد از شهادتِ او خاندان گرامی‌اش به اسارت می‏روند و حتی...

محتوای سایت

خدای سبحان، انسان را آفرید تا به کمال شایسته خود نائل شود. انسان برای رسیدن به کمال شایسته خویش، نیازمند راهنمایی است تا از رهگذر این راهنمایی، به هدف خود برسد. از این رو، قرآن کریم را به عنوان راهنما در اختیارش قرار داده است. شیوه قرآن در بیان آموزه‌های دین، به صورت خطاب است و چون خدای متعال، کمال مطلق است، خطاب کمال مطلق به انسان، ثمرات و آثاری دارد...

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

    نشست علمی با عنوان "حکومت اسلامی، آخوند خراسانی، موافقت یا مخالفت؟" عصر دوشنبه(هشتم شهریورماه) با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا استاد دانشگاه تهران و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد علی اکبر ثبوت، پژوهشگر تاریخ و فلسفه اسلامی و مولف کتاب «دیدگاه‌های آخوند...

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

محتوای سایت

   بسم الله الرحمن الرحیم در آمدی بر نظریه علم دینی حضرت آیت الله جوادی آملی مقدمه اندیشه های حضرت آیت الله جوادی آملی امروزه مورد توجه بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام است، به عنوان مثال تفسیر تسنیم، که یکی از کامل ترین و جامع ترین تفاسیری است که در حال حاضر در جهان اسلام وجود دارد، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است. دلیل اهمیت...

محتوای سایت

روایاتی درباره كیفیت نماز رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است كه ایشان نماز چهار ركعتی را دو ركعت گذارد و سلام داد یا این كه نماز چهار ركعتی را پنج ركعت خواند. علمای شیعه عموماً این روایات را رد كرده، معتبر نمی‎دانند. «شیخ طوسی» در تهذیب گفته است: «روایات سهو النبی، با مذهب ما مطابق نیست و عقول از پذیرش آنها سرباز می‎زند».[1] وی در كتاب...

محتوای سایت

انسان دوست دار كمال محض است، به همین دلیل دوست دارد كه به كمال برسد، پس آنچه به خود انسان باز می‎گردد، باید در مسیر كمال باشد. انسان باید خود را به عنوان وسیله دوست داشته باشد، نه هدف؛ یعنی اگر مجبور شود، بین خود و كمال برتر، یكی را انتخاب كند، دست از خود بكشد و برای رسیدن به كمال برتر، خود را قربانی كند. قربانی هم به معنی تقرّب است نه فنا. قربانی عملی...

محتوای سایت

بر اساس دعای حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) همه ذریه صالح و عادل آن حضرت به مقام امامت رسیدند؛ البته امامت دو قسم است: امامت ملكوتی كه به ولایت مربوط است و امامت مُلكی كه رهبری و اداره امور را برعهده دارد. مهم‎ترین مقام همان امامت ملكوتی است؛ امامت ملكوتی به معنی عقاید، اخلاق، اعمال و عبادات انسان‎هاست كه به عالم بالا صعود می كند: ﴿اِلیهِ یَصعدُ الكلمُ...

محتوای سایت

قرآن كریم از دیواری آهنی خبر می‎دهد. آنجا كه ذو القرنین گفت: ﴿ءاتونی زُبر الحَدید حَتّی اِذا ساوی بَین الصّدفَین قال انْفُخُوا حَتّی إذا جَعَله ناراً قالَ ءاتونی اُفرِغ عَلَیه قطراً﴾[1]؛ پاره‎های آهن و... را بیاورید تا دیواری فلزی یا آهنی بسازم. اگر مسیحی یا دیگری اعتراض می‎كند، باید ثابت كند كه در طول تاریخ هرگز چنین دیواری ساخته نشد. ممكن است بگویند:...

محتوای سایت

 همان‎گونه كه سمع و بصر مادی گاهی با هم تفاوت دارند و یكی از دیگری قوی‎تر است، سمع و بصر باطنی هم گاهی دارای درجاتی است. گوش دل‎ها یكسان نیست، چون دل‎ها یكسان نیست. چشم دل‎ها هم یكسان نیست. خدای سبحان در آیات پایانی سوره مباركه شوری فرمود: كسانی كه سخن حق را می‎شنوند، سه دسته‎اند: بعضی بی‎واسطه این سخن را می‎شنوند؛ بعضی از پس پرده حجاب و برخی از راه...

محتوای سایت

گرچه فرزندان انسان‎های ظالم در معرض ذلت‎اند؛ لیكن این مطلب در حدّ اقتضاست؛ نه علیت تامّ، از این رو فرزندان انسان‎های ظالم می‎توانند، در اثر انتخاب راه صحیح، از هر گزندی مصون بمانند، چنان كه گاهی برخی فرزندان انسان‎های عادل و وارسته نیز از آسیب ذلت محفوظ نیستند، پس انتخاب راه صحیح برای همگان ممكن است؛ البته فرزندان افراد متعدّی و طاغی، در اثر غذاهای حرام...

محتوای سایت

انسان پس از مرگ، كمال علمی می‎یابد؛ ولی تكامل عملی ندارد؛ یعنی بعد از مرگ، بسیاری مسائل برای وی روشن می‎شود؛ حقیقت حیات و مرگ، وحی و نبوت، بهشت و جهنم، فرشته و جن و... برای او به صورت شهودی نه حصولی مشخص می‎شود؛ البته هر كس در حد هستی خاصی كه دارد.

محتوای سایت

شأن نزول بعضی آیات قرآن كریم مخصوص اهل بیت عصمت (علیهم‌السلام) است[1]؛ مانند آیه مباهله[2]، آیه تطهیر[3]، آیات سوره هل اتی[4] و آیات سوره حشر[5].... هم چنین شأن نزول بعضی آیات قرآن كریم، مخصوص امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) است؛ ﴿یاَیها الرسول بلّغ... ﴾[6]، ﴿الیوم اَكملت لكم دینكم... ﴾[7] و ﴿اِنّما ولیكم اللّه و رسوله... ﴾.[8] [1]  ـ...

محتوای سایت

اثبات مبدأ هستی به ابطال دور و تسلسل نیازی ندارد، چون موجود محدود، عین ربط و فقر است و تحقّق رابط بدون مستقل كه قیم اوست، امكان پذیر نیست؛ یعنی بر اساس امكان فقری، نخست موجود مستقل و نامحدود ثابت می‎شود، سپس بطلان دور و تسلسل معلوم می‎گردد؛ به گونه‎ای كه علم به وجود واجب، علت علم به امتناع دور و تسلسل خواهد بود.[1] [1] ـ ر.ك: تبیین براهین اثبات خدا...

محتوای سایت

منظور از «تعليم اسماء» در آيه ﴿وَ علّمَ ءادمَ الاَسماء كُلّها ثُمّ عرضهُمْ علي الملائكةِ فقالَ اَنبئوني بِاَسماءِ هؤلاءِ اِن كنتم صادقين﴾[1] چيست؟ تعليم دو قسم است: يكم. علم رسمي كه در حوزه و دانشگاه تعليم مي شود. استاد سخني مي گويد يا كتابي مي نگارد و مخاطب مي شنود يا مطالعه مي كند. در اين تعليم، پيك انتقال الفاظ، مفاهيم، نقوش و ... است. اين علم نوعي...

محتوای سایت

چرا بر صلوات پيش و پس از دعا تأكيد شده است؟ تفاوت صلوات خدا بر پيامبر (اكرم صلي الله عليه و آله و سلم) و صلوات خدا بر مؤمنان چيست؟ يكم. معني صلوات بر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) اين است: «خدايا رحمتت را بر پيامبر و آل او نازل فرما». وقتي رحمت بر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) نازل شود، به ديگران هم مي رسد، چون او مجراي فيض است و اگر قرار است...

محتوای سایت

حيات حضرت ولي عصر (عليه ‌السلام) از نظر علمي چگونه توجيه مي شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید چند نکته را از نظر گذراند؛ يكم. حيات طولاني امام زمان (عج) بر خلاف عادت است، اما بر خلاف علّيّت نیست؛ يعني به طور عادي كسي نمي تواند، هزار يا ده هزار سال زندگي كند؛ اما به صورت غير عادي (خرق عادت) اين كار ممكن است. دوم. اگر بدانيم انسان چيست و چه كسي بدن او را...

محتوای سایت

فشار قبر نوعی عذاب است. مؤمن ناب و محض، عذاب قبر هم ندارد. اگر مؤمن به بعضی گناهان آلوده بود، ممكن است در حال احتضار كمی مشكل داشته باشد یا در قبر اندكی سختی ببیند تا پاك شود؛ ولی اگر مؤمنی ایمان ناب داشت، در حال احتضار یا قبر، هیچ عذابی نمی‎بیند. بعضی امور دنیایی نیز رنج است، نه عذاب؛ مانند رنج پیری و بیماری كه لازمه حیات طبیعی است. خوابیدن پیامبر اكرم...