در آستانه سالروز رحلت علامه طباطبایی، نشست علمی "جایگاه قرآن در معرفت دینی از منظر علامه طباطبایی" با هدف بررسی روش علامه طباطباطبایی در تحلیل معارف وحیانی با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی به همت موسسه مفتاح کرامت و با حضور طلاب، فضلا و محققین، برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی در این نشست علمی، دعای علامه طباطبایی در ابتدای تفسیر المیزان و تاکید ایشان بر هدایت انسانها را مورد اشاره قرار داد و بیان داشت:

تاکید علامه در دعای ابتدای تفسیرشان بر جنبه هدایت گری قرآن کریم است چرا که خدا از جایگاه هدایت انسانها انبیاء را انتخاب کرده است و خود شخص رسول گرامی اسلام را به عنوان شاهد و سراج منیر معرفی می کند.

ریاست بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء معرفی شخصیت علمی علامه طباطبایی را برای جامعه امروز یک ضرورت دانست و بیان داشت:

بررسی شخصیت علمی علامه برای جامعه ما خصوصا حوزه های علمیه بسیار می تواند مفید باشد، چرا که ایشان با درک شرایط تاریخی و نیازهای زمانه، رسالت خود را در عصر خود به درستی انجام دادند که ای کاش تفکر علامه طباطبایی که ایشان بیش از شش دهه قبل بنا نهادند، امتداد و ادامه پیدا می کرد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی در ادامه به تبیین روش تفسیر علامه طباطبایی پرداخت و ابراز داشت:

علامه در مقدمه تفسیر خود روش تفسیری خود را بیان می کنند، ایشان می گویند بسیاری از این تفاسیر موجود در حقیقت تفسیر قرآن نیست، بلکه عالمان علوم مختلف با رویکردهای مختلف نظرات خود را بر قرآن ارائه و تحمیل کرده اند، لذا می بینید یک تفسیر از ابتدا تا انتهای قرآن را با نگاه جبرگرایانه تفسیر کرده است یا تفسیر دیگری با نگاه معتزلی نگاشته شده است و به همین ترتیب تفسایر مختلف نگاشته شده است. در نتیجه اختلافات در تفاسیر ناشی از این خصوص است و گرنه قرآن یک معنا و یک مفهوم واحد است.

وی ادامه داد:

علامه با این اعتقاد، از جایگاه خود قرآن، قرآن را تفسیر می کنند، می گویند روایت دو قسم است؛ یک دسته از روایات جنبه تطبیقی و یک دسته از روایات جنبه تفسیری دارند، سخن عمیق و محققانه علامه این است که در تمام روایاتی که جنبه تفسیری دارند از خود قرآن بهره گرفته شده است یعنی روش ائمه در تفسیر، روش قرآن به قرآن بوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه تاکید داشت:

روش قرآن به قرآن نه تنها فکر قرآنی بلکه روح قرآنی می خواهد، تا روح مفسر قرآنی نباشد نمی تواند آیات مختلف را که ممکن است در ظاهر تشابه نداشته باشند، در خدمت تفسیر و فهم یک آیه به کار گیرد و تمام تلاش علامه این است که برای تفسیر قرآن جز از قرآن مایه و بهره نگیرد. سخن علامه این است که ممکن نیست قرآن تبیان کل شی باشد اما تبیان خود نباشد.

وی با اشاره به تفسیر تسنیم آیت الله العظمی جوادی آملی افزود:

تفسیر تسنیم در حقیقت امتداد مسیر علامه طباطبایی در مسیر فهم و تفسیر قرآن کریم است.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی در آسیب شناسی فضای معرفت دینی بیان داشت:

از منظر شرایط فکری و فرهنگی جامعه ما، معرفت دینی دارای یک اضطراب و التهاب از جنبه های مختلف است و از طمانینه برخوردار نیست. گرچه با وجود منابع و ماخذ عمیق در حوزه معرفتی و اندیشه ای به اطمینان می توان گفت این قدرت وجود دارد تا جامعه به ساحل آرامش برسد اما این امر نیازمند نشستهای علمی متعددی است تا این مهم صورت بگیرد.

وی ادامه داد:

اگر معرفتی دینی دچار اختلال است چون قرآن در آن نقش ندارد، بایستی حریم قرآن در مواجه با علوم و اندیشه های مختلف بشری حفظ شود به صورتی که هیچ آلودگی فکری در این حوزه ایجاد نگردد در حالی که گاهی مشاهده می شود فهم قرآن در حد علوم بشری فرو کاسته شده است؛ اگر ما بخواهیم قرآن به صحنه معرفت دینی بیاید لازم است، ساحت قرآن کریم از هرگونه تفکر مادی و پست پیرایش یابد.

وی تاکید داشت:

ما باور نکردیم که قرآن نور است، توحید سراسر قرآن را گرفته است و همه آیات قرآن مزین به اصل توحید است در حالی که جنبه های توحیدی در ساحت معرفتی ما نقش بسیار کمرنگی دارد، اگر قرآن در صحنه معرفت دینی ما حضور پیدا کند همه معرفتها جنبه توحیدی پیدا می کند لذا ما باید قرآن را با نگاه علامه طباطبایی به صحنه معرفت دینی بیاوریم تا فضای معرفتی ما توحیدی شود.