پایگاه اطلاع رسانی اسراء: جلد چهارم کتاب ارزشمند رجال تفسیری اثر مفسر بزرگ قرآن کریم حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی به همت پژوهشگاه علوم وحیانی معارج تدوین، منتشر و روانه بازار گردیده است. این کتاب به معرفی و بررسی راویان روایات تفسیری می پردازد که در ادامه به معرفی این اثر گرانسنگ می پردازیم.

دانش رجال که متکفّل شخص­ شناسی وشخصیت­ شناسی راویان حدیث می­ باشد از جمله علومی اسلامی است که از گذشته مورد توجه عالمان شیعه قرار گرفته است و ایشان تلاش گسترده­ ای در تدوین و غنابخشی به این علم انجام داده اند و ده­ ها اثر ارزشمند علمی در این حوزه از خود به یاد گار گذاشته اند.

نقش کاربردی دانش رجال تنها در «أخبار الأحکام» و روایات فقهی منحصر نمی­ شود، بلکه در احادیث اعتقادی، تفسیری، تاریخی وسیره­ شناسی نیز نقش تعیین کننده­ ای دارد؛ اظهار نظر نسبت به احادیث مربوط به فضائل سوره­ ها، شأن نزول آیات، کیفیّت قرائت، شناخت اسرائیلیّات در پرتو آشنایی با قواعد رجالی و شناخت دقیق و عمیق راویان میسور خواهد بود.

از جمله خلأهای پیش رو در حوزه علم رجال، عدم تدوین یک اثر مستقل درباره راویان خاصّ، از جمله راویان تفسیری بوده است که آیت الله العظمی جوادی آملی از سالهای قبل بارها در درس تفسیر خود یکی از خلأهای موجود را عدم تدوین رجال تفسیری عنوان کرده و بارها برضرورت آن تأکید نمودند.

این ایده مقدّس، به همت «پژوهشگاه علوم وحیانی اسرا»، تحقّق عملی پیدا کرد و این پژوهشگاه شروع به تدوین «موسوعه رجال تفسیری» نمود که جلد چهارم آن در سال 1397 به بازار کتاب عرضه و در اختیار محقّقان و علاقه ­مندان قرار گرفته است.

در جلد چهارم رجال تفسیری 109 راوی از راویان تفسیری که در اسناد روایات تفسیری «تفسیر کنز الدقائق وبحر الغرائب» قرار گرفته ­اند یعنی از شماره 315 (اسماعیل بن ابراهیم) تا شماره 424 (بندار بن عاصم) معرفی شده اند و در پنج محور زیر، اطلاعاتی درباره هر یک از راویان ارائه شده است؛

محور اول: گزارش اجمالی از حالات راوی با بهره­ گیری از منابع مهمّ رجالی شیعه و سنّی.

محور دوم: تعیین طبقه راوی با در نظر گرفتن تاریخ ولات و وفات راوی؛ استفاده از رجال شیخ طوسی که بر اساس طبقه و اصحاب پیامبر و ائمه دوازده­ گانه(علیهم السلام) تنظیم گردیده و نیز دیدگاه طبقاتی فقیه بزرگ شیعه آیت الله بروجردی(ره) و عالمان بزرگ سنّی مانند ابن­ حجر و ذهبی.

محور سوم: مشخّص کردن استادان و شاگردان راوی با تتبّع در اسناد روایات راوی و استخراج اسامی کسانی که از راوی روایت کردند (شاگردان) و کسانی که راوی از آن­ها روایت نموده است (استادان).

محور چهارم: مشخّص نمودن مذهب و گرایش فکری و عقیدتی راوی از طریق قرائن و شواهد مختلف؛ از جمله تحلیل مضامین روایات راوی.

محور پنجم: مشخّص نمودن جایگاه حدیثی راوی و اینکه آیا می­ شود به روایاتش اعتماد کرد یا خیر؟! با درنظر گرفتن معیارها وملاک­های جرح وتعدیل؛ از جمله بهره­ گیری از توثیقات خاصّ و توثیقات عامّ.