به گزارش پژوهشکده فقه و اصول ، کتاب ارزشمند النکاح جلد 1 که  شرحی جامع و دقیق بر کتاب النکاح شرائع الاسلام است ، توسط حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی دام ظله العالی که از سال 1394 تا 1398  تدریس شد ،  به زیور چاپ آراسته  گردید. 

علم فقه و ویژگی آن

علم فقه مصطلح یا همان احکام عملی دین اسلام، علمی أصیل، گسترده، منضبط، روشمند، هدفمند و تمدّن­ساز است که بیش از ده شاخۀ تخصصی از علوم اسلامی در استنباط احکام جزئی آن تأثیرگذار هستند. این دانش با هدایت الاهی قرین بوده، عهده­دار تنظیم برنامه کامل زندگی انسان در ارتباط با خدای متعال، رابطه با خویشتن و محیط به لحاظ احکام اجتماعی، حقوقی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی است. نیاز انسان به قانون در حیات فردی و اجتماعی، ظرفیت گسترده و منفعت فراوان این علم، بیانگر اهمیت دائمی و لزوم توجه دقیق به آن است.

اهمیت کتاب شرائع الاسلام 

کتاب «شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام» تألیف فقیه بزرگ شیعه؛ شيخ جعفر بن حسن حلّي ملقب به نجم الدين، محقّق حلي و محقق أول(ت 602، وفات 676 ه ق)، به دلیل جامعیت و وزانت علمی، از اعتبار ویژه­ای نزد فقیهان شیعه برخوردار است. ازاین­ رو، در هفت قرن گذشته یکی از کتب محوری مدرسان بوده، بیش از یکصد دانشمند بزرگ شیعه آن را شرح کرده ­اند^[1] و بیش از دوازده حاشیه^[2] بر آن موجود است و برخی فقیهان از این کتاب به عنوان قرآن در احکام شرعی^[3] یا قرآن الفقه^[4] یاد کرده ­اند.

معرفی مسائل کتاب النکاح حضرت استاد

«کتاب النکاح» تألیف حضرت استاد علامه جوادی آملی دام ظله العالی، شرحی جامع و دقیق بر کتاب النکاح شرائع الاسلام است که از سال 1394 تا 1398 توسط حضرت استاد، به دلیل اهمیت موضوع خانواده، فرزندآوری، حقوق همسران و فرزندان، حجاب و عفاف، تدریس شد. پس از آن در پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج، توسط یکی از شاگردان؛  حجت الاسلام و المسلمین حسینعلی نبی زاده، از بهمن ماه سال 1394 شروع به تحقیق و تنظیم شده، حجج اسلام آقایان یدالله مقدسی و سید کمال الدین عمادی ارزیابی و نظارت،  حجت الاسلام و المسلمین محمود لطیفی تعریب و حجت الاسلام و المسلمین حسین آزادی تقویم آن را بر عهده داشته ­اند و در نهایت جلد نخست این کتاب در سال 1400 ه.ش پس از بازبینی و تأیید حضرت استاد، توسط نشر اسرا به زیور چاپ آراسته شد.

این مجلد پس از بیان مفهوم خانواده و ضرورت تشکیل و اهمیت و آثار آن، استحباب نفسی ازدواج و وجوب عارضی آن، در مقدمه، به شرح بخش یکم، بر محور ازدواج دائم، در دو فصل می­پردازد. عمده مسائل مطرح در فصل یکم عبارتند از: 1. آداب ازدواج اعم از مستحبات و مکروهات؛ 2. لواحق مانند احکام نگاه و خصائص فقهی خاتم الانبیا صل­الله علیه وآله وسلّم. فصل دوم نیز صیغه عقد ازدواج، ارکان، اجزاء، شرایط و برخی از احکام آن را به تفصیل مورد بررسی قرار داده است.

به توفیق خدای متعال جلد دوم این کتاب، در شش ماه دوم سال 1401 منتشر خواهد شد که بررسی تفصیلی مسائل فصل سوم کتاب النکاح شرائع الاسلام؛ یعنی اولیای عقد، و فصل چهارم آن کتاب؛ یعنی اسباب تحریم مانند نسب، رضاع، مصاهره، استیفای عدد، لعان و کفر، را تأمین می­کند. بخش دوم این کتاب، در قالب جلد سوم و چهارم با محوریت حقوق همسران و فرزندان، مسائل مربوط به ازدواج موقت، عیوب، تدلیس، مَهر، قَسم، نشوز، شقاق، احکام اولاد و نفقات، را بررسی خواهد کرد. اکنون مسائل مربوط به مهر در حال تحقیق و تنظیم است.

ویژگی و امتیازات کتاب النکاح

 از ویژگی­ها و امتیازات این کتاب تنها به چهار مورد زیر بسنده می­شود:

1. روش خاص حضرت استاد در بررسی مسائل و شیوه ویژه ایشان در استدلال و استنباط که تفصیل آن در مقدمه کتاب آمده است؛

2. توجه به مسائل مستحدثۀ مربوط به ازدواج؛

3. بازتاب آراء فقهی خاص حضرت استاد آیت الله جوادی آملی دام ظله العالی در مسائل ازدواج.

4. آشکار شدن برخی دیدگاه­های رجالی، اصولی و تفسیری ایشان در راستای استنباط مسائل این کتاب؛ 5. عدم بحث از مسائلی که در این زمان مبتلابه نسیتند؛ مانند مسائل مربوط به عبید و إماء؛ مگر اینکه بحث از آن بر پایه نکات علمی­ و قواعدی است که از آیات و روایات استفاده می­گردد و در استنباط مسائل مبتلابه نیز کاربرد دارد و در ابواب فقهی سرفصلی را ایجاد می­کند.

پژوهشکده فقه و اصول