هر جهان‌بینی یا هر حکمت، برای خود حکمت عملی خاص، یعنی اخلاق، تدبیر و سیاست خاص خواهد داشت. مبانی حکمت متعالیه برگرفته از وحی الهی، کتاب، سنت و عقل برهانی است. این راه اجتهاد است. به نظر ایشان حکمت متعالیه همانند سایر حکمت‌ها در شمار علوم انسانی است.

در بحث های حکمت نظری که عنصر محوری اش امور حقیقی است باید روشن شود که رهیافت حکمت عملی و حکمت نظری یا سیاست در حکمت متعالیه، و به تعبیر دیگر؛ سرپرستی حکمت متعالیه در خصوص سیاست، چگونه است؟

حمد خداي حكيم را سزاست كه حكمت را خير كثير قرار داد. تحيّت پيامبران الهي، به ويژه حضرت ختمي‏نبوّت را به جاست كه معلّمان كتاب و حكمت‌اند. درود بر اُسْره عصمت(عليهم‌السلام)، مخصوصاً حضرت ختمي امامت مَهْدي موجود موعود را رواست كه با گسترش مائده تعليم، مأدُبه حكمت را به انديشوران جامعه عطا مي‌كنند؛

نماد به دو قسم حقيقي و اعتباري تقسيم مي‌شود. از موجود حقيقي به صورت نماد اعتباري مي‌توان استفاده كرد؛ يعني نماد اعتباري مي‌تواند وصف موجود حقيقي باشد، و لكن موجود اعتباري نمادي حقيقي نمي‌تواند باشد؛ زيرا نماد حقيقي امري تكويني است و امر تكويني، هرگز وصف موجود اعتباري و بي‌حقيقت نمي‌گردد.

. چون خداوند سبحان هستي محض است و همه كمالها به هستي برمي‌گردد، بنابراين، خداي متعالي كمال صرف است و چون نيستي، شرّ و نقص است و همه نقصها به نيستي برمي‌گردد، بنابراين، هرچه غير از خداوند سبحان و اوصاف و اسماي حسناي حضرتش باشد، باطل و هالك است و بايد از آنها پرهيز نمود

موجي كه در آب دريا ظهور مي‌كند و زبانه‌اي كه از شعله آتش برمي‌خيزد و رشدي كه در جوانه گياه بيابان پيدا مي‌شود و پختگي كه در ميوه بوستان پديد مي‌آيد و طلوع و غروبي كه در اختران خاوري و باختري به چشم مي‌خورد و سرانجام، انديشه‌هاي گوناگون و اراده‌هاي فراواني كه سر از ديار آگاهي و عزيمت برآورده و در كرانه غفلت يا فسخ عزيمت فرو مي‌روند،

چيزي كه روشن‌تر از هر نور و آشكارتر از هر ظهور است، همانا خداوند متعالي است؛ زيرا هر نوري، خواه ظاهري مانند شعاع خورشيد و نظاير آن و خواه باطني مانند پرتو خرد و وحي و...، آفريده ذات بيكران ايزد منّان است، قهراً در اصل هستي و آثار آن به مبدأ هستي بخش خود نيازمند بوده و هستند و نمي‌توانند روشن‌تر از مبدأ خود باشند.

يكي از براهين قاطع و خلل ناپذير بر توحيد پروردگار متعالي، همانا برهان تمانع است كه قرآن حكيم بدان عنايت فرموده و متفكران اسلامي را به بحث و كنجكاوي در آن باره وادار نموده است؛ لذا در بحثهاي تفسيري يا جست‌وجوهاي عقلي به آن اهتمام ورزيده و همواره از آن مخزن الهي بهره‌هاي گوناگوني برده و مي‌برند و از عمق آن درياي ژرف، گوهرهاي گرانمايه استخراج مي‌كنند.